در بهداشت و سلامت پوست و مو یکی از شایع ترین موارد، شپش و شوره سر می‌باشد. اما تمایز این دو عارضه اغلب توسط ما قابل تشخیص نیست. در این مطلب سعی بر آن داریم که در ابتدا بتوانیم تفاوت شپش و شوره سر را از هم تشخیص دهیم و راه‌های پیشگیری و درمان را با شما عزیزان به اشتراک بگذاریم.
چگونگی تشخیص تفاوت شپش و شوره سر
شپش به آسانی با شوره سر اشتباه گرفته می‌شود، و این یک مشکل بسیار رایج است. شپش هجوم موقت حشرات است، درحالی که شوره سر یک عارضه‌ی پوستی مزمن است.
هرسال ۶ تا ۱۲ میلیون از مردم آمریکا به شپش سر مبتلا می شوند، که اکثر آنان کودکان ۳ تا ۱۲ ساله هستند. شپش موی سر و شوره سر معمولا در خانه قابل درمان هستند و تشخیص این دو از یکدیگر، به شما در انتخاب درمان مناسب کمک می کند.
شپش یا شوره سر؟
شوره سر که با نام “درماتیت سبورئیک” نیز شناخته می شود، یک عارضه‌ی پوستی است که در آن لایه فوقانی پوست با سرعت زیاد ریزش می‌کند. این ریزش باعث خشک شدن، پوسته پوسته شدن و خارش پوست سر می شود. افرادی که شوره‌ی سر دارند، ممکن است فلس یا پوسته‌هایی را روی لباس خود مشاهده کنند.
به یاد داشته باشیم که گاهی قارچ، بعضی از انواع شوره سر را به وجود می آورد که همراه با خارش است.
از تفاوت شپش و شوره سر این است که شپش‌ها انگل‌هایی هستند که روی پوست سر زندگی کرده و از خون انسان تغذیه می‌کنند و باعث خارش شدید پوست سر می‌شوند. شپش سر بیماری خاصی ایجاد نمی کند، اما بسیار مسری است. تماس نزدیک با سر یا مو و بدن فردی که شپش دارد می‌تواند باعث گسترش شپش‌ها شود. پس باید از استفاده از برس مشترک یا بغل کردن اجتناب کرد.
بچه ها اغلب همدیگر را بغل یا لمس می کنند، به همین دلیل شپش سر در کودکان نسبت به بزرگسالان شایع تر است.
برخی از تفاوت شپش و شوره سر عبارتند از
۱٫ مکان گسترش
شپش‌ها تخم می‌گذارند ، در حالی که شوره‌ی سر عارضه‌ای پوستی است که باعث ایجاد فلس روی پوست می‌شود. شپش و شوره شبیه هم هستند، اما تفاوت آنها را می‌توان از طریق معاینه از نزدیک پوست سر تشخیص داد. تخم شپش به مو می‌چسبد، در حالی که پوسته‌های ناشی از شوره به راحتی از مو جدا می‌شود و می‌ریزد. شوره، روی پوست‌سر قابل مشاهده است، اما شپش روی مو تخم گذاری می‌کند، نه پوست سر و این یکی از تفاوت شپش و شوره سر می‌باشد.
۲٫میزان سرایت
شوره سر مسری نیست، اما شپش ها به آسانی از فردی به فرد دیگر منتقل می شوند. اگر همکلاسی، دوست یا یکی از اعضای خانواده‌ی شما شپش داشته باشد ممکن است شما نیز دچار شپش شوید و پوست سرتان دچار خارش شود.
۳٫خارش
شوره و شپش هر دو منجر به خارش می شوند. زمانی که پوست سر خشک است، اما تفاوت شپش و شوره سر در این است که شوره باعث خارش بیشتر پوست سر می‌شود اما افراد مبتلا به شپش ممکن است احساس کنند چیزی روی پوست سرشان می‌خزد.
۴٫گره‌های لنفاوی
شپش می‌تواند باعث “عفونت باکتریال” شود؛ مخصوصا زمانی که فرد مبتلا، پوست سرش را به شدت بخاراند و باعث خونریزی آن شود. این افراد ممکن است احساس کنند گره‌های لنفاوی گردن یا پشت گوششان متورم شده است.
۵٫ رنگ
شپش‌ها بسیار ریز و کوچک هستند و گاهی ممکن است برای دیدن آنها نیاز به ذره بین داشته باشیم. دیدن حشرات یا نقاط سیاه و قهوه‌ای رنگ روی پوست سر یا مو، به معنای این است که فرد مبتلا به شپش است، نه شوره.
علائم شوره
گاهی “درماتیت سبورئیک” روی سایر قسمت‌های بدن هم گسترش می‌یابد. زمانی که این امر اتفاق می‌افتد، فرد ممکن است متوجه پوسته پوسته شدن یا ضایعات فلس مانند، روی پوست صورت، قفسه‌ی سینه، گردن و گوش هایش شود. این نواحی ممکن است خشک و قرمز یا دردناک و خارش‌دار باشند. با این‌حال اکثر افراد شوره خفیف و فقط روی پوست سرشان تجربه می کنند.
علائم شوره سر عبارتند از
- فلسی شدن پوست سر که یا خیلی چرب است یا خیلی خشک
- فلس‌های سفید یا زرد رنگ روی لباس
- خارش پوست سر
- تکه‌های قرمز رنگ روی پوست سر
- علائمی که در زمستان یا آب و هوای خشک بدتر می‌شوند.
برخی از افراد مبتلا به شوره سر، دچار ریزش موی موقتی می شوند. با این حال ریزش مو در سایر بیماری‌های مو شایع تر است.
علائم شپش
شپش ها در میان کودکان و افرادی که در تماس نزدیک با کودکان هستند، مانند معلمان، والدین و پرستاران شایع‌تر است.
نشانه‌ها و علائم شپش عبارتند از
- خارش شدید پوست سر
- خراشیدن مداوم سر
- به وجود آمدن نقاط قرمز یا خونی به علت خاراندن
- گره‌های لنفاوی ملتهب و متورم
- تخم‌های شپش به شکل قطره اشک بر روی مو
- نقاط سیاه رنگ و کوچک بر روی پوست سر یا روی مو
چه عاملی منجر به شپش و شوره می‌شود؟
عوامل ایجاد کننده‌ی شوره و شپش متفاوت هستند.
شپش‌ها حشرات انگلی هستند که توانایی خزیدن دارند و از طریق تماس نزدیک به افراد دیگر منتقل می شود. شپش می‌تواند روی لباس، رختخواب، حوله، وسایل شخصی مانند شانه، کلاه و زیورآلات مو بخزد. فرد مبتلا به شپش سر به راحتی می‌تواند این حشرات را به سایر اعضای خانواده خود منتقل کند.
شوره سر
شوره سر یک عارضه پوستی، غیرمسری و غیرالتهابی است. خشکی یا چرب بودن بیش از حد پوست سر، قارچ پوستی، و برخی فاکتورهای ژنتیکی معمولا با شوره سر در ارتباط هستند. شوره سر معمولا نوجوانان و جوانان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما افراد مسن و خردسالان نیز ممکن است دچار پوسته پوسته شدن پوست سر شوند. “کلاهک گهواره‌ای” نوعی شوره سر رایج در میان نوزادان و کودکان است.
پیشگیری از شپش
اگر فردی در خانواده‌ی شما به شپش سر مبتلاست، تمام اعضای خانوادتان را برای وجود این حشره بررسی کنید؛ مخصوصا اگر از تختخواب مشترک استفاده می کنید. زیرا شپش‌ها به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می شوند.
درمان با شامپوهای دارویی ضد شپش
برای درمان شپش سر می‌توانید از شامپوهای دارویی مثل “پرمترین” و “لیندان” استفاده کنید. برای مثال شامپوهای که حاوی یک درصد پرمترین هستند شپش‌ها و تخم آن را از بین می‌برند و استفاده از آن به عنوان خط اول درمان برای بزرگسالان و کودکان و نوزادان بالای ۲ ماه توصیه می‌شود. برای اطمینان از ریشه کن شدن کامل شپش‌ها، باید بعد از گذشت ۷ تا ۱۰ روز مجددا موهای خود را با شامپوهای تجویز شده بشویید.
- برای استفاده از شامپو در درمان شپش سر نکات زیر را در نظر داشته باشید.
- برای جلوگیری از خیس شدن یا لکه‌دار شدن لباس، لباس خود را قبل از استفاده از شامپو در بیاورید.
- از دارو طبق دستورالعمل نوشته شده روی جعبه استفاده کنید. اگر موهای بلندی دارید، ممکن است به دو عدد شامپو نیاز داشته باشید.
- بعد از گذشت ۸ تا ۱۲ ساعت از استفاده از دارو، سر را برای وجود شپش‌های زنده بررسی کنید. شپش های زنده و مرده را به کمک شانه‌ای با دندانه‌های ریز خارج کنید.
اغلب توصیه می‌شود که درمان شپش سر را تا زمانی که تمام شپش‌ها و تخم‌ها از بین بروند، ادامه پیدا کند. با توجه به نوع دارو، ادامه درمان معمولا ۷ تا ۹ روز بعد از اولین درمان یا زمانی که متوجه وجود شپش زنده شدید، توصیه می‌شود.
درمان خانگی شپش سر
می‌توانید در کنار شامپوهای درمانی، از درمان‌های غیردارویی برای کمک به پیشگیری از انتشار شپش سر استفاده کنید. برای اینکه اطمینان حاصل کنید که تمام حشرات ریز و تخم آنها از بین رفته اند، باید اقداماتی را در منزل انجام دهید.
به طور مثال لباس‌ها، حوله‌ها و رختخواب‌ها را در آب بسیار داغ بشویید و آنها را با حرارت بسیار بالا خشک کنید. رومبلی‌ها و فرش‌ها را جارو بکشید و اسباب‌بازی‌ها را حداقل به مدت ۳ روز تا ۲ هفته داخل یک کیسه بگذارید. به این طریق شپش‌های باقیمانده بدون دسترسی به غذا از بین می‌روند.
درمان با شامپوهای دارویی شوره سر
شما می‌توانید درمان شوره سر را به کمک شامپوهای مخصوصی که برای کندکردن فرایند پوسته ریزی یا درمان عفونت های قارچی (عامل پوسته پوسته شدن پوست) تولید شده اند، انجام دهید . از شامپوهای حاوی کول تار ، سالیسیلیک اسید، کتوکونازول یا سلنیوم سولفاید استفاده کنید. برای کنترل پوسته ریزی شدید هر روز، و برای کنترل علائم جزئی به صورت هفتگی یا دو بار در هفته از شامپو ضدشوره استفاده کنید. البته با توجه به تفاوت در ماده موثر و غلظت آن بهتر است به دستورالعمل روی شامپو عمل کنید.
درمان خانگی شوره سر
طبق اظهارات کلنیک مایو، برخی مطالعات نشان می‌دهند که روغن درخت چای در درمان شوره موثر است.
چگونه می‌توان از ابتلا به شپش پیشگیری کرد؟
شپش می‌تواند هر فردی را تحت تاثیر قرار دهد. شپش نشانه‌ی کثیفی یا بهداشت نامناسب نیست و طول موها در افزایش یا کاهش خطر ابتلا به شپش تاثیری ندارد.
این حشرات از طریق تماس نزدیک منتقل می‌شوند، بنابراین برای جلوگیری از هجوم شپش سر، باید از تماس مستقیم با فرد مبتلا به شپش اجتناب کنید.
اجازه ندهید هیچکس از وسایل شخصی‌تان نظیر شانه، روسری و کش مو استفاده کند. به کودکان خود بگویید که از تماس با موی دوستانشان در مدرسه یا در خانه اجتناب کنند. اگر در معرض تماس نزدیک با فرد مبتلا به شپش قرار گرفتید، هر ۳ – ۴ روز سر خود و کودکانتان را برای اطمینان از عدم وجود شپش یا تخم آن معاینه کنید.
چگونه می‌توان از ابتلا به شوره سر پیشگیری کرد؟
پیشگیری از شوره سر در صورتی که از لحاظ ژنتیکی مستعد این عارضه باشید سخت است. هرچند روش‌های متعددی برای کاهش فلس‌های پوست سر وجود دارد. استفاده از بهترین شامپو ضدشوره و ضدقارچ ممکن است به شما در درمان شوره سر کمک کند. شامپوهایی که حاوی روغن درخت چای هستند، در کاهش شوره سر موثر باشند.
سایر توصیه‌های خود مراقبتی موثر در درمان شوره سر عبارتند از
- مدیریت و کاهش استرس
- ماساژ دادن پوست سر هنگام شستشوی مو به جای خراشیدن آن
- شانه زدن روزانه‌ی مو
- اجتناب از استفاده‌ی مواد شیمیایی ازجمله رنگ‌ها و اسپری‌های مو