بیماری رزاسه (Rosacea) و روش‌های درمان آن
بیماری رزاسه چیست؟
رزاسه (آکنه‌ی رزاسه) یک بیماری پوستی شایع است. گاهی این بیماری با آکنه ولگاریس (که بیشتر در افراد جوانتر شایع است) اشتباه گرفته می‌شود. پوست فرد مبتلا به رزاسه، سرخ و ملتهب می‌شود. همچنین، رزاسه ممکن است تمام صورت، گوش‌ها، قفسه‌ی سینه و کمر فرد مبتلا را در بر بگیرد.
افرادی که نژاد سفید یا پوست روشن دارند، بیشتر ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. همچنین، این بیماری بیشتر در زنان ۳۰ سال به بالا مشاهده می‌شود. رزاسه تقریباً ۵ درصد از مردم جهان را درگیر کرده است. این بیماری گاهی شدت می‌یابد و گاه از شدت آن کاسته می‌شود.
معمولاً متخصصان، رزاسه یا لکه های قرمز روی پوست همراه با خارش را یک مشکل پوستی مزمن در نظر می‌گیرند؛ بیماری رزاسه یک بیماری پیش رونده است که اگر درمان نشود به مرور زمان شدیدتر می‌شود. از آنجا که درمان قطعی رزاسه مشخص نیست، درمان‌های پزشکی فقط آن را کنترل و پیشرفتش را مهار می‌کند.
علائم بیماری رزاسه
علائم رزاسه از فردی به فرد دیگر متفاوت است و مبتلایان در بیشتر مواقع، فقط بخشی از علائم رزاسه را مشاهده می‌کنند، اما در هر حال، این بیماری حداقل یکی از علائم زیر را به همراه دارد:
برافروختگی
بیشتر مبتلایان رزاسه، سابقه‌ی سرخ شدن یا برافروختگی مکرر پوست را دارند. یکی از اولین نشانه‌های این اختلال قرمزی و التهاب صورت در بازه‌های مختلف زمانی است. البته، نباید این نشانه‌ها را با تغییرات پوستی قبل از قاعدگی اشتباه گرفت.
رگ‌های خونی متورم
یکی از نشانه‌های دیگر این بیماری متورم شدن رگ‌های خونی است. این رگ‌ها یا شبیه خط‌های مارپیچ کوچکی در زیر پوست دیده می‌شوند یا به دلیل قرمزی پوست از دید پنهان می‌شوند.
علائم دیگر رزاسه عبارتند از:
- سوزش یا سوزن سوزن شدن پوست
- خشک شدن پوست
- ایجاد برآمدگی‌های قرمز روی پوست
- تورم صورت
- سوزش یا خارش چشم، التهاب پلک‌ها، گل مژه و قرمزی چشم
- خیم شدن پوست، التهاب، قرمزی و گوشتی شدن بینی.
تشخیص رزاسه
از آنجا که بیماری رزاسه به شیوه‌های مختلفی بروز می‌کند، تشخیص آن برای پزشکان دشوار است. بیماری رزاسه بیشتر با موارد زیر اشتباه گرفته می‌شود:
- آکنه‌ی ولگاریس
- درماتیت سبوره‌ای
- چربی نابهنجار پوست (سبوره)
- کراتوز پیلاریس یا پوست مرغی
- آلودگی به دمودکس
- ضایعات آکنه شکل ناشی از مصرف استروئید
- پیودرما فاسیال (نوعی آکنه)
- درماتیت دور دهان و غیره
متخصصان پوست آکنه رزاسه را به چهار دسته‌ی اصلی تقسیم می‌کند.
۱٫ اریتما توتلانژکتاتیک (Erythematotelangiectatic)
در این نوع از رزاسه، پوست فرد مبتلا برافروخته و قرمز است و بیمار حس می‌کند که پوستش می‌سوزد و سوزن سوزن می‌شود. دیدن رگ‌های خونی و سفت و پوسته پوسته شدن پوست از نشانه‌های دیگر رزاسه اریتما توتلانژکتاتیک است.
۲٫ پاپولوپوسچولار (Papulopustular)
در این نوع رزاسه، بیمار جوش‌های متورم قرمزی شبیه آکنه بر پوست خود می‌بیند. گاهی رزاسه‌ی پاپولوپوسچولار با قرمزی و سوزش پوست همراه است. در این نوع نیز ممکن است رگ‌های خونی زیر پوست دیده شوند.
گاهی رزاسه ی پاپولوپوسچولار به آکنه‌ی ولگاریس شبیه است با این تفاوت که جوش سر سیاه (کومودون) روی پوست دیده نمی‌شود. مگر اینکه بیمار به طور هم زمان آکنه‌ی ولگاریس داشته باشد.
۳٫ فیماتوس (Phymatous)
رزاسه‌ی فیماتوس با ضخیم شدن و ایجاد بافت ناهموار در پوست همراه است. در این نوع، بینی بیمار، گوشتی و متورم می‌شود. گاهی نیز رگ‌های خونی فرد بیمار دیده می‌شوند.
۴٫ چشمی
رزاسه‌ی چشمی، چشم‌های فرد بیمار را درگیر می‌کند. علائم این بیماری عبارتند از: آبریزش، قرمز و پرخون شدن چشم، سوزش، خارش و قرمزی پلک، حساسیت به نور، تاری دید، گل مژه و احساس جسم خارجی در چشم.
رزاسه‌ی چشم اغلب با انواع دیگر رزاسه همراه است. به همین دلیل، ممکن است بیمار علاوه بر درمان چشمی به درمان موضعی هم نیاز داشته باشد.
علت بیماری رزاسه چیست؟
گرچه متخصصان پوست هنوز موفق نشده‌اند علت قطعی رزاسه را شناسایی کنند. اما، به نظر می‌رسد رزاسه ناشی از عوامل ارثی و محیطی باشد. محققان، عوامل زیر را با رزاسه مرتبط می‌دانند:
- اختلال در رگ‌های خونی صورت
- رنگ روشن پوست
- افزایش انگل دمودکس فولیکولاروم
- هلیکوباکتر پیلوری
- سابقه‌ی خانوادگی (وراثت)
عوامل زیر نیز (با افزایش جریان خون به سطح پوست) باعث بروز یا تشدید رزاسه می‌شوند:
- نوشیدنی‌ها و غذاهای تند
- کافئین، غذاهای ادویه دار و لبنیات
- مصرف الکل
- هوای گرم
- نور خورشید، رطوبت یا باد
- ورزش شدید
- حمام داغ و سونا
- داروهایی مانند کورتیکو استروئیدها (کورتون)
- داروهای درمان فشار خون بالا
- شرایط پزشکی حاد مثل سرماخوردگی، سرفه یا تب
- برخی بیماری‌های مزمن مثل فشار خون بالا
- استرس، اضطراب و عصبانی شدن
درمان دارویی رزاسه
بیماری رزاسه درمان قطعی ندارد و درمان‌های موجود فقط علائم و نشانه‌های آن را کاهش می‌دهند. با این حال، برخی درمان‌ها توانسته‌اند نشانه‌های این بیماری را تسکین دهند. شماری از این درمان‌ها را در ادامه می‌خوانید:
داروهای موضعی
بهتر است، در فرایند درمان رزاسه، پزشک و بیمار رابطه‌ی تنگاتنگی با یکدیگر داشته باشند. داروها و پمادها حتماً باید با تجویز پزشک مصرف شوند. بیشتر پزشکان داروهایی را توصیه می‌کنند که التهاب و قرمزی لکه‌های پوستی را کاهش می‌دهند.
معمولاً لازم است که مبتلایان این داروها را یک یا دو بار در روز مصرف کنند. مترونیدازول، بنزوئیل پراکسید، بنزوئیل پراکسید/ کلیندامایسین، آزلائیک اسید، سولفاستامید ۱۰% و سولفور ۵% برخی از داروهایی‌اند که برای درمان رزاسه تجویز می‌شوند.
ایزوترتینوئین
معمولاً اگر بیماری رزاسه شدید باشد و با روش‌های دیگر درمان نشود، پزشکان ایزوترتینوئین را تجویز می‌کنند. این دارو به ویژه، برای بیماران جوان و مبتلایان به رزاسه‌ی فیماتوس مؤثر است.
آنتی بیوتیک‌های خوراکی (مهم‌تر از همه داکسی سایکلین)
آنتی بیوتیک های خوراکی معمولاً سریعتر از داروهای موضعی اثر می‌کنند. البته، استفاده از این داروها باید محدود باشد و پزشکان مصرف طولانی مدت آنها را توصیه نمی‌کنند.
درمان رزاسه با لیزر
معمولاً متخصص پوست این درمان را انجام می‌دهد. استفاده از لیزر، رگ‌های خونی منقبض، قرمزی و سایر علائم رزاسه را کاهش می‌دهد. لیزر گاهی با درد همراه است اما معمولاً به بی حسی نیازی ندارد.
ریفاکسیمین (درمان SIBO)
بر اساس یک تحقیق جالب که در نشریه‌ی پزشکی معتبری منتشر شده است، باکتری‌های روده‌ی کوچک (SIBO) در مبتلایان به رزاسه بیشتر از افراد معمولی رشد می کنند.
از این رو، محققان به بیماران ریفاکسیمین (یک آنتی بیوتیک قوی) تجویز کردند. با تجویز این دارو باکتری‌های SIBO کاهش یافتند یا ریشه کن شدند. در نتیجه، اثرات رزاسه در بسیاری از بیماران تسکین یافت.
چه عواملی در درمان بیماری رزاسه مؤثرند.
ضد آفتاب بزنید و از کرم‌های ضد آفتاب مناسب استفاده کنید.
قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب یکی از محرک‌های آکنه رزاسه است. سعی کنید از کرم ضد آفتاب فاقد عطر و ضد حساسیت با ترکیب زینک اکساید استفاده کنید.
از محصولات محرک پوست بپرهیزید.
طبق این مقاله، صابون، محصولات حاوی سدیم لوریل سولفات، لوسیون های قابض منافذ پوست (Astringents)، تونرها، منتول و کامفور ممکن است پوستتان را تحریک کند یا بسوزاند. پس، بهتر است از مصرف این محصولات بپرهیزید.