۹ راه درمان برای ریزش مو ناشی از پرکاری و کم کاری تیروئید
ریزش مو ممکن است زمانی رخ دهد که غده‌ی تیروئید به درستی کار نکند. غده‌ی تیروئید، غده‌ای پروانه‌ای شکل است که در قسمت جلویی پایین گردن قرار گرفته است. این غده، هورمون‌های تیروئیدی را تولید می‌کند و بدن از آن‌ها برای تولید انرژی، گرم ماندن و حفظ عملکرد صحیح اندام‌ها و عضلات استفاده می‌کند. همچنین، این هورمون‌ها نقش مهمی در ایجاد و محافظت از فولیکول‌های مو دارند. فولیکول‌ها، کیسه‌های کوچکی در زیر پوست هستند که مو از آن‌ها رشد می‌کند. کم کاری یا پر کاری تیروئید شدید یا طولانی مدت، ممکن است باعث ریزش موی سر شود. در این مطلب، علائم کم کاری و پر کاری تیروئید را بررسی کرده و برای ریزش مو ناشی از این بیماری‌ها دارو و درمان خانگی معرفی می‌کنیم.
کم کاری تیروئید و پرکاری آن به چه معناست؟
شایع‌ترین بیماری‌های مرتبط با تیروئید در نتیجه‌ی تولید غیر طبیعی هورمون‌های این غده به وجود می‌آیند. کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم زمانی رخ می‌دهد که میزان هورمون تیروئید در بدن ناکافی باشد.
پر کاری تیروئید یا هیپرتیروئیدیسم نیز در نتیجه‌ی تولید بیش از حد هورمون تیروئید رخ می‌دهد. داشتن غده‌ی تیروئید کم کار یا پر کار ممکن است سبب ریزش مو در برخی افراد شود. معمولا بیماری‌های خود ایمنی، شایع‌ترین دلیل سطح غیر طبیعی هورمون تیروئید هستند. برای مثال، بیماری هاشیموتو اغلب منجر به کم کاری تیروئید شده، در حالی که بیماری گریوز معمولا سبب پر کاری تیروئید می‌شود.
چه ارتباطی بین سلامت تیروئید و ریزش مو وجود دارد؟
همانطور که گفتیم، غده تیروئید نقش مهمی در ایجاد و محافظت از فولیکول‌های مو دارد. فولیکول‌ها، کیسه‌های کوچکی در زیر پوست بوده که مو از آن‌ها رشد می‌کند. کم کاری یا پر کاری تیروئید شدید یا طولانی مدت، می‌تواند علت ریزش مو شما باشد.
ریشه‌های مو معمولا کار تولید مو را به صورت چرخشی انجام می‌دهند. به عنوان مثال، ریشه‌های موی سر معمولا برای چند سال رشد کرده، سپس وارد مرحله‌ی استراحت می‌شوند.
زمانی که بدن بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی داشته باشد یا به اندازه‌ی کافی این هورمون‌ها را نداشته باشد، نوعی شوک در سیستم ایجاد شده و حالت تلوژن افلوویوم بروز پیدا می‌کند.
تلوژن افلوویوم (telogen effluvium) نوعی اختلال پوست سر بوده که در آن ریشه‌های مو خیلی زود وارد مرحله‌ی استراحت رشد مو می‌شوند. ممکن است ۷۰ درصد موهای سر در مدت ۲ ماه، طی مرحله‌ا‌ی از تلوژن افلوویوم بریزد.
چه عواملی موجب بالارفتن احتمال ریزش موها می‌شود؟
اگر به نوعی بیماری خود ایمنی مبتلا هستید، احتمال این که به سایر بیماری‌های خود ایمنی نیز مبتلا شوید، بیشتر از سایر افراد است. به عنوان مثال، افراد مبتلا به بیماری هاشیموتو (Hashimoto) ممکن است به ریزش موی سکه ای (آلوپسی آره آتا) دچار شده که این امر سبب ریزش موی گسترده در بخشی از سر می‌شود.
ریزش مو همچنین می‌تواند عارضه‌ی جانبی برخی از داروهای ضد تیروئید، نظیر متی‌مازول و پروپیل تیواوراسیل (PTU) باشد. پزشکان، داروهای ضد تیروئید را برای درمان تیروئید پرکار تجویز می‌کنند.
علائم کم کاری تیروئید
در برخی موارد، ریزش مو کاملا طبیعی است. ریزش روزانه ۵۰ تا ۱۰۰ تار مو، به عنوان بخشی از چرخه‌ی طبیعی رشد مو محسوب می‌شود. اما همیشه هم اینگونه نیست. برای مثال، موی افراد مبتلا به تلوژن افلوویوم، اغلب به صورت دسته‌ای و از تمام سطح سر می‌ریزد. ریزش مو معمولا در قسمت پوست سر رخ داده اما ممکن است در هر ناحیه‌ی دیگری از بدن نیز رخ دهد.
برای ریزش مو ناشی از بیماری های خود ایمنی مانند ریزش موی سکه ای (آلوپسی آره آتا) نیز افراد ممکن است متوجه شوند که موهای‌شان در بخش‌های مجزا و به صورت سکه‌ای می‌ریزد. معمولا ریزش مو تنها علامت کم کاری یا پر کاری تیروئید نیست. کم کاری تیروئید علائم دیگری نیز دارد که عبارتند از:
- احساس سرما
- افزایش وزن بدون دلیل
- خستگی
- خشکی بیش از حد معمول پوست
- فراموشی
- احساس ناراحتی یا افسردگی
- یبوست
علائم رایج پر کاری تیروئید
- عصبانیت
- افزایش تعریق
- تحریک‌پذیری
- ضربان قلب سریع
- لرزش دست
- اضطراب
- دشواری در خوابیدن
- نازک شدن پوست
- ضعف عضلات
- نازک و شکننده شدن موها
- بیشتر شدن حرکات روده
- کاهش وزن بدون دلیل
- خستگی
- پف و تورم در اطراف چشم، با بیرون‌زدگی گاه به گاه چشم از حدقه و حالت خیرگی در چشم‌ها (در بیماران مبتلا به بیماری گریوز)
خانم‌های مبتلا به کم کاری یا پر کاری تیروئید ممکن است در الگوی قاعدگیشان ناهنجاری‌هایی را تجربه کنند. لازم به ذکر است که ریزش مو، مانند سایر علائم کم کاری و پر کاری تیروئید، می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد و حتی ممکن است در نتیجه‌ی بیماری‌های دیگر نیز رخ دهد. بنابراین برای تشخیص دقیق و بررسی سطح هورمون تیروئیدتان، باید به پزشک مراجعه کنید.
درمان تیروئید کم کار و پر کار
درمان ریزش موی ناشی از تیروئید نیازمند رفع مشکل تیروئید است. پزشک معمولا برای درمان تیروئید کم کار، یک هورمون صناعی به نام لووتیروکسین سدیم تجویز می‌کند. درمان تیروئید پرکار از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی از رایج‌ترین روشهای درمانی تیروئید پر کار عبارتند از:
داروهای ضد تیروئید
داروهای ضد تیروئید نظیر متی‌مازول و پروپیل تیواوراسیل (PTU) توانایی غده در تولید هورمون تیروئید را مهار می‌کنند.
ید رادیواکتیو
پزشکان گاهی اوقات پرتو درمانی داخلی را توصیه می‌کنند. این روش، سلول‌های غده‌ی تیروئید را تخریب کرده و میزان هورمون تولید شده را کاهش می‌دهد. هدف از این روش درمانی، القای کم کاری تیروئید بوده که می‌توان آن را با جایگزینی هورمون تیروئید کنترل کرد.
عمل جراحی
عمل جراحی شامل برداشتن تمام یا بخشی از غده‌ی تیروئید شده که ممکن است منجر به کم کاری تیروئید شود.
۹ درمان خانگی برای ریزش مو ناشی از مشکلات تیروئیدی
علاوه بر داروها، روشهای بسیار برای درمان خانگی ریزش مو وجود دارد که موجب کاهش سرعت ریزش مو یا رویش مجدد می‌شوند. در این بخش به برخی از این روشهای درمانی اشاره می‌کنیم.
۱٫ سطح آهن در خون تان را بالا ببرید.
سطح فریتین (پروتئین ذخیره کننده‌ی آهن در بدن) با ذخایر آهن بدن‌تان در ارتباط است. سطح پایین فریتین ممکن است سبب ریزش مو با الگوی زنانه یا مردانه شود.
محققان برای انجام مطالعه‌ای درباره‌ی ارتباط ریزش مو و ذخایر آهن، افراد دچار مشلات تیروئیدی را از این مطالعه خارج کردند. توضیح آن‌ها برای این کار بسیار جالب بود.
محققان اظهار کردند که مشکلات تیروئیدی می‌تواند سطح فریتین بدن را تحت تاثیر قرار دهد. برای بررسی سطح آهن و فریتین و مصرف مکمل (در صورت توصیه‌ی پزشک) به پزشک مراجعه کنید.
۲٫ کمبودهای تغذیه‌ای را درمان کنید.
کمبودهای تغذیه‌ای (حتی در صورت عدم ابتلا به بیماری‌های تیروئیدی) می‌تواند منجر به ریزش مو شود. محققان، به ویژه توضیح می‌دهند که سطح مواد مغذی زیر، نقش مهمی در حفظ مو و ریزش آن ایفا می‌کند:
- ویتامین B7 (بیوتین) و ب کمپلکس
- زینک
- مس
- آهن
- ویتامین‌های A، E و C
- کوآنزیم Q10
مولتی ویتامین‌ها ممکن است به افزایش ذخایر مواد مغذی در بدن کمک کنند. به یاد داشته باشید که مصرف بیش از حد مکمل‌ها منجر به کم پشت شدن موها می‌شود.
۳٫ غذاهای سالم و مغذی بخورید.
مواد غذایی زیر نه تنها برای ریزش مو بلکه برای تقویت مو نیز مفید هستند:
ماهی
ماهی‌های چرب، حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ بوده و می‌توانند به پیش‌گیری از خشکی پوست سر کمک کنند.
سبزیجات با برگ‌های سبز تیره
سبزیجاتی مانند اسفناج، مقادیر زیادی از ویتامین‌های A و C دارند. این ویتامین‌ها می‌توانند وضعیت مو را بهبود بخشند.
غذاهای سرشار از پروتئین
خوردن غذاهای سرشار از پروتئین می‌تواند به جلوگیری از ضعف و شکنندگی موها کمک کند. محصولات لبنی، حبوبات، آجیل‌ها و گوشت‌های کم چرب، همگی حاوی سطوح بالای پروتئین هستند.
غذاهای سرشار از بیوتین
بیوتین نوعی ویتامین بوده که برای رشد مو اهمیت زیادی دارد. کمبود بیوتین می‌تواند منجر به شکنندگی یا ریزش مو شود. منابع بیوتین شامل غلات کامل، جگر، زرده‌ی تخم مرغ، آرد سویا و خمیر مایه است.
بیوتین در بسیاری از ویتامین‌های بدون نسخه‌ی مخصوص مو نیز وجود دارد؛ با این حال، می‌تواند بر نتایج آزمایش خون جهت بررسی تیروئید اثر بگذارد. بنابراین اگر می‌خواهید آزمایش خون انجام دهید، باید چند روز قبل از آزمایش، مصرف محصولات حاوی بیوتین را قطع کنید.
غذاهای سرشار از کلسیم
کلسیم برای رشد مو اهمیت زیادی دارد. از منابع خوب کلسیم می‌توان به محصولات لبنی مانند شیر و پنیر اشاره کرد. غذاهای فرآوری شده مانند انواع شکر، گوشت قرمز و غذاهای سرخ شده، همچنین کافئین و الکل ممکن است سبب واکنش التهابی در بدن شوند. التهاب ممکن است علائم تیروئید، نظیر ریزش مو را تشدید کند.
۴٫ غذاهای ضد التهاب مصرف کنید.
زنجبیل و زردچوبه، ضد التهاب بوده و ممکن است عملکرد غدد درون ریز را بهبود بخشند. تیروئید بخشی از سیستم غدد درون ریز است؛ بنابراین تقویت آن ممکن است به بهبود علائم اختلالات تیروئیدی کمک کند.
سعی کنید در پخت و پز از زنجبیل تازه و ریشه‌ی زردچوبه استفاده کنید. این دو ماده در هر غذایی (از سرخ کردنی‌ها گرفته تا اسموتی‌ها)، طعم و مزه‌ی خوبی ایجاد می‌کنند. در مورد مصرف مکمل‌های زنجبیل و زردچوبه با پزشک‌تان مشورت کنید.
۵٫ از گیاهان دارویی استفاده کنید.
در طب جایگزین، گاهی از گیاهان دارویی خاصی برای ریزش مو ناشی از برخی بیماری‌ها، نظیر آلوپسی، استفاده می‌شود. این گیاهان که به صورت خوراکی مصرف می‌شوند عبارتند از:
- نخل اره‌ای
- کوهوش سیاه (توت مار سیاه)
- دونگ کوای
- گیاه مشعل شیطان (false unicorn)
- گیاه پنج انگشت
- شبدر قرمز
پیش از انجام هر نوع درمان با گیاهان دارویی، با پزشک‌تان مشورت کنید.
۶٫ اسانس‌های روغنی را امتحان کنید.
مطالعات زیادی در این زمینه انجام نشده است. با این حال، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که روغن اکالیپتوس و سایر عصاره‌های گیاهی، سبب کاهش ریزش مو و بهبود حجم مو می‌شوند. سایر روغن‌هایی که می‌توانید برای درمان ریزش مو از آن‌ها استفاده کنید عبارتند از:
- تنباکوی کوهی (آرنیکا)
- سدر اطلسی (Cedrus atlantica)
- اسطوخودوس
- ریحان مقدس (Oscimum sanctum)
- جابوراندی (Pilocarpus jabarondi)
- رزماری
- آویشن
درحالی‌که محققان اظهار می‌کنند که این روغن‌ها برای سلامتی مفید هستند، سازمان غذا و داروی آمریکا بر خلوص و کیفیت این اسانس‌های روغنی نظارت نمی‌کند.
پیش از آغاز استفاده از اسانس‌های روغنی، مشورت با پزشک و دقت در انتخاب یک برند با کیفیت، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
همیشه قبل از استفاده از روغن‌ها، برای اطمینان از عدم حساسیت، کمی از آن را روی قسمت کوچکی از بدن‌تان امتحان کنید. همچنین، قبل از استفاده از هر نوع اسانس روغنی، آن را با یک روغن پایه مثل روغن زیتون یا جوجوبا رقیق کنید.
۷٫ مراقب مصرف ید باشید.
کاهش مصرف ید برای ریزش مو ناشی از تیروئید بسیار موثر است. افرادی که اختلال تیروئید خود ایمنی دارند، باید مراقب مصرف ید باشند. بدن از ید برای تولید هورمون تیروئید استفاده می‌کند؛ بنابراین مصرف بیش از حد ید باعث عدم تعادل می‌شود.
کتانجک (کلپ) و سایر جلبک‌های دریایی، حاوی ید زیادی بوده و ممکن است سبب تشدید علائمی نظیر ریزش مو شوند. برخی مولتی ویتامین‌ها و شربت‌های ضد سرفه نیز ممکن است حاوی ید باشند؛ بنابراین برچسب روی محصولات را با دقت بخوانید.
۸٫ با موهایتان با ملایمت رفتار کنید.
شما می‌توانید سرعت ریزش موهایتان را، با رفتار ملایم با آن‌ها، کاهش دهید. به این منظور می‌توانید کارهایی مثل موارد زیر انجام دهید:
- از مدل‌های مویی که باعث کشیده شدن موهایتان می‌شوند (مانند بافت محکم مو، مدل گوجه‌ای یا دم اسبی) پرهیز کنید.
- از پیچاندن یا کشاندن موهایتان اجتناب کنید.
- به جای استفاده از برس‌های نامناسب، از شانه‌ی دندانه درشت برای باز کردن گره موهایتان استفاده کنید.
۹٫ صبر داشته باشید.
طبق تحقیقات انجام شده، رشد دوباره‌ی مو ممکن است چند ماه طول بکشد. شاید این امر آزاردهنده باشد؛ اما می‌توانید در این مدت از کلاه گیس یا وسایل دیگر برای پوشش کم مویی‌تان استفاده کنید.
حفظ روحیه نیز اهمیت زیادی دارد؛ بنابراین می‌توانید در گروه‌های حمایتی که افرادی با شرایط مشابه شما در آن‌ها حضور دارند، شرکت کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم کم کاری یا پر کاری تیروئید را دارید، باید در این مورد با پزشک‌تان صحبت کنید. پزشک ممکن است سابقه‌ی پزشکیتان را بررسی کرده و شما را معاینه کند.
پزشک همچنین ممکن است برای اندازه‌گیری میزان هورمون محرک تیروئید (TSH) و هورمون تیروئیدی تیروکسین، دستور انجام آزمایش خون دهد.
پایین یا بالا بودن سطح این هورمون‌ها، ابتلا به کم کاری یا پر کاری تیروئید را نشان می‌دهد. بدون مراقبت پزشکی، معمولا مشکلات و علائم آن تشدید می‌شوند.