بررسی مبانی رنگها

مفهوم رنگ

مبانی رنگها | رنگ را می‌توان یکی از پرتکرارترین مفاهیم در زندگی دانست؛ پدیده‌ای آشنا و ملموس، که تقریبا هر روز، بر انتخاب ما در مسائل گوناگون، تاثیرگذار است. 

دسته‌بندی رنگ‌ها

زندگی و پیرامون ما سرشار از رنگ‌هایی است که هر کدام در ذهن و اندیشه ما، القا کننده معانیِ متفاوتی هستند. اهمیت این عنصر بصری، آن‌جایی به حد‌اعلی می‌رسد، که بسیاری اوقات برای تاثیر‌گذاری بر مخاطب، بیان هدف یا دغدغه‌ هنرمند، در زمینه‌های گوناگون، اعم از: طراحی پارچه و لباس، دکوراسیون، نقاشی، عکاسی، سینما و… به‌کار گرفته می‌شود. در ادامه به معرفی دسته‌بندی رنگ‌ها و تاثیرات هر یک می‌پردازیم. ایتن، رنگ‌ها را به دسته‌بندی‌های گوناگونی مانند: رنگ‌های اصلی، رنگ‌های فرعی و رنگ‌های میانی تقسیم می‌کند.

رنگ‌های اصلی

رنگ‌های اصلی یا بنیادین، رنگ‌هایی هستند، که از ترکیب هیچ‌کدام از رنگ‌های دیگر، حاصل نشده‌اند.؛ بلکه خودشان، سبب به‌وجود آمدن رنگ‌های دیگر هستند. خلوص و شفافیت، از خصوصیات این دسته از رنگ‌هاست. رنگ‌های اصلی شامل: قرمز، آبی و زرد می‌باشد.

در چرخه رنگ ایتن، رنگ‌های اصلی در مرکز قرار دارد.

مبانی رنگها ی فرعی

رنگ‌های فرعی، از ترکیب دو رنگ اصلی با یکدیگر، با نسبت پنجاه، پنجاه به‌دست می‌آید. به‌طوریکه، رنگ حاصل‌شده از این ترکیبات، به‌سمت هیچ‌کدام از رنگ‌های تشکیل دهنده‌اش گرایش ندارد و رنگی کاملا مستقل را پدید می‌آورد.

به عنوان مثال: ترکیب رنگ قرمز و آبی، رنگ بنفش

ترکیب قرمز و زرد، رنگ نارنجی

و ترکیب زرد و آبی، رنگ سبز را به‌وجود می‌آورد.

بیشتر بخوانیم: مانتو سبز را چگونه ست کنیم؟

رنگ‌های میانی

این گروه از رنگ‌ها، از ترکیب رنگ‌های اصلی با رنگ‌های فرعی حاصل می‌شود.

رنگ‌های میانی عبارتند از: زرد نارنجی، قرمز نارنجی، قرمز بنفش، بنفش آبی، سبز آبی و سبز زرد.

رنگ‌های مکمل

رنگ‌های مکمل، به رنگ‌هایی گفته می‌شود که در چرخه‌ی رنگ، روبه‌روی یکدیگر قرار دارند و به عبارتی متضاد همدیگر هستند.

هریک از رنگ‌های درجه دوم، مکمل یکی از رنگ‌های اصلی هستند. به‌علاوه، همانطور که در بحث رنگ‌های اصلی گفتیم که ترکیب این رنگ‌ها در نهایت، به یک خاکستری تیره منتهی می‌شود، این مسئله درمورد رنگ‌های مکمل هم صادق است و از ترکیب دو رنگ مکمل باهم نیز خاکستری تیره حاصل می‌شود.

در چرخه‌ی دوازده رنگ، هر دو رنگ روبه‌روی هم، به‌عنوان رنگ مکمل یکدیگر، به‌حساب می‌آیند.

مثلا: مکمل زرد، بنفش است.

مکمل آبی، نارنجی است.

مکمل سبز، قرمز است.

کنتراست رنگ

کنتراست رنگ به زبان ساده، یعنی روابط، تاثیرات و تمایزاتی که رنگ‌ها، با در کنار هم قرار گرفتن، از لحاظ بصری ایجاد می‌کنند. در واقع کنتراست رنگ، صرفا به اختلاف میان دو رنگ یا دو گروه رنگی نمی‌پردازد، بلکه هدف از کنتراست، بیان و القای تاثیر متقابل رنگ‌های متضاد برهم است.انواع کنتراست رنگ، عبارتند از: کنتراست فام یا ته‌رنگ، کنتراست تیره-روشنی رنگ، کنتراست رنگ‌های سرد و گرم، کنتراست رنگ‌های مکمل، کنتراست همزمانی رنگ‌ها، کنتراست کیفیت رنگ، کنتراست کمیت یا وسعت سطوح رنگ.

بیشتر بخوانیم :شال و روسری را با چه رنگ مانتویی ست کنیم؟

کنتراست فام یا ته‌رنگ

کنتراست فام یا ته‌رنگ، کنتراستی است که برای رسیدن به آن، باید از رنگ‌های خالص، استفاده شود. منظور از رنگ خالص، صرفا رنگ‌های اصلی نیست، بلکه تمام رنگ‌های چرخه رنگ، تا زمانی که با رنگ‌های دیگر ترکیب نشده‌ باشند، رنگ خالص به‌حساب می‌آیند. از شدید‌ترین کنتراست‌های ته‌رنگ، می‌توان به کنتراست رنگ‌های اصلی یعنی قرمز، آبی و زرد اشاره کرد، زیرا این رنگ‌ها از لحاظ رنگین بودن، باهم هیچ وجه اشتراکی ندارند، اما هر چه به رنگ‌های فرعی و میانی، نزدیک می‌شویم، از شدت این کنتراست کاسته می‌شود.

کنتراست تیره-روشنی رنگ

دومین کنتراستی که به آن می‌پردازیم، کنتراست تیرگی-روشنی رنگ است. این کنتراست، بعد از کنتراست ته‌رنگ، اهمیت بسیاری دارد، زیرا چه در آثار هنری و چه در نسخه‌ای ملموس‌تر، یعنی زندگی روزمره، کنتراست تیرگی و روشنی رنگ‌ها، در درک مفهوم دوری و نزدیکی و برجستگی و فرورفتگی به ما کمک می‌کند.

درواقع با اضافه کردن سیاه و سفید به رنگ‌ها، می‌توان درجات مختلفی از تیرگی و روشنی را ایجاد کرد که با تنالیته‌های مختلف خاکستری، قابل مقایسه هستند.

کنتراست رنگ‌های سرد و گرم

مبانی رنگها | ما در مواجهه با هر رنگ، احساسات گوناگونی را تجربه می‌کنیم؛ احساساتی که طی فرآیند دیدن، تبدیل به یک دریافت و تجربه در ذهن ما می‌شود. این دریافت و تجربه، تا حد زیادی وابسته به عناصر طبیعی اطراف ما نیز هست؛ مثلا همانطور که عنصر آتش برای ما یادآور احساس گرماست، رنگ‌های تشکیل‌دهنده‌ی آن مانند نارنجی، قرمز و زرد نیز در ما همان احساس شور و گرما را ایجاد می‌کنند. درواقع هررنگی که با رنگ زرد و هم‌خانواده‌ی آن ترکیب شود، رنگ گرم به حساب می‌آید.

در مقابل، عنصری مانند دریا، که براثر تجربه‌ی زندگی ما، نماد آرامش و سکون است، رنگ‌های تشکیل دهنده‌اش هم برایمان همان حس آرامش، سردی، خنکی و سکون را دارد. به عبارتی،  هررنگی که با رنگ آبی و هم‌خانواده‌ی آن مخلوط شود، رنگ سرد به‌حساب می‌آید.

کنتراست رنگ‌های مکمل

همانطور که به مبحث مبانی رنگها ی مکمل در ابتدای مقاله اشاره کردیم، لازم است بگوییم که غیر از رنگ‌های اشاره شده و مکملشان، هر دورنگ روبه‌روی هم در چرخه‌ی رنگ ایتن، مکمل یکدیگر هستند؛ البته این بدان معنا نیست که صرفا رنگ‌های داخل چرخه، رنگ مکمل دارند، بلکه هر رنگی، دارای مکملی مربوط به خود است؛ به‌طور مثال، مکمل یک تن روشن از رنگ آبی، تنی تیره از نارنجی می‌باشد و الی آخر. قرارگیری رنگ‌ها در جوار مکملشان، سبب می‌شود تا این رنگ‌ها در نهایت درخشش قرار گیرند و ترکیبی چشم نواز را پدید‌ آورند.

کنتراست همزمانی رنگ‌ها

اگر مدتی به یک رنگ خیره شویم و پس از آن چشم‌هایمان را ببندیم، ذهن ما، به‌طور خودکار، مکمل آن رنگ را می‌سازد. به این فرآیند، کنتراست همزمانی یا سیمولتانه‌ی رنگ‌ها می‌گویند؛ مثلا هنگامی که ما رنگ آبی را می‌بینیم، چشم ما، براساس قواعد کنتراست همزمانی، رنگ مکمل آن یعنی نارنجی را، که از ترکیب رنگ زرد و قرمز حاصل می‌شود، در ذهنمان می‌سازد.

بیشتر بخوانیم: بهترین ترکیب رنگ لباس های مردانه

کنتراست کیفیت رنگ

کنتراست کیفیت رنگ، هنگامی ایجاد می‌شود که یک رنگ، در حالت خلوص و اشباع، در کنار رنگ یا رنگ‌هایی ناخالص قرار گیرد. منظور از رنگ ناخالص، رنگی است که با سفید، مشکی، خاکستری یا رنگ مکملش، ترکیب شده باشد. جلوه و خلوص یک رنگ، زمانی به بالاترین درجه‌ی خود می‌رسد که در جوار رنگ‌های ناخالص قرار گیرد.

کنتراست کمیت یا وسعت سطوح رنگ

علاوه بر موارد گفته شده، میزان وسعت سطح هریک از این رنگ‌ها در مجاورت هم، به‌دلیل درخشش متفاوتی که دارند، از مسائل حائزاهمیت است، زیرا رنگ‌های مکمل، باید به‌گونه‌ای در کنارهم قرارگیرند که از نظر بصری، هیچ‌کدام به دیگری برتری نداشته باشند.مثلا: وسعت سطح دو رنگ زرد و بنفش برابر ۱ به ۳ است؛ یعنی وسعت رنگ بنفش باید ۳ برابر وسعت سطح رنگ زرد باشد.

وسعت متناسب دو رنگ قرمز و سبز، ۱ به ۱ برابر است؛ یعنی برای رسیدن به تعادل بصری، این دو رنگ می‌بایست از وسعت سطح برابری برخوردار باشند.

مبانی رنگها | برای دو رنگ نارنجی و آبی نیز وسعت ۱ به ۲، وسعتی است که سبب هماهنگی این دو رنگ می‌شود.

گرداوری گلبو