سبوس به پوستهای از غلات گفته می‌شود که معمولاً به دلیل انجام عملیات تکمیلی و تولید محصول نهایی از آن‌ها گرفته می‌شود. به‌طورکلی غلات مجموعه‌ای از مواد مغذی هستند که در زمره غذاهای اساسی انسان در طول تاریخ بوده‌اند و امروزه نیز حتی با گسترش سبد غذایی انسان همچنان این محصولات تولیدشده و به‌صورت مستقیم و یا غیرمستقیم در قالب محصولات تکمیلی مثل ماکارونی و غیره مورداستفاده قرار می‌گیرند.
بر طبق تحقیقات انجام‌شده در حال حاضر ۸۰ درصد غذای بیش از نیمی از جمعیت جهان به‌وسیله غلات تأمین می‌شود و به همین دلیل امروزه تولید آن‌ها در سطح وسیعی انجام می‌شود. خوشبختانه ایران در طول تاریخ یکی از کشورهای موفق در زمینه تولید انواع غلات ازجمله گندم، جو و برنج بوده‌اند و به نوعی کشاورزان ایرانی در زمینه تولید این محصولات دارای تجربه و سابقه‌ای چند هزارساله هستند. همین موضوع نیز باعث شده که ایرانی‌ها در طول تاریخ از این محصولات فرآورده‌های مختلفی را تولید کرده و با محصولات جانبی آن‌ها آشنایی داشته باشند.
سبوس یکی از فرآورده‌هایی که از پوست‌گیری غلاتی مثل جو و گندم به دست می‌آید. سبوس در حالت کلی به پوستهای از گندم، برنج، جو و غیره گفته می‌شود که سرشار از ویتامین‌ها و مواد مختلف است و به همین دلیل مصرف آن توسط متخصصین تغذیه سفارش می‌شود.
ما در این مقاله قصد داریم در مورد انواع سبوس مطالبی ارائه کرده و اهمیت مصرف آن‌ها را مورد بررسی قرار دهیم. پس توصیه می‌شود برای آشنایی با انواع سبوس و ویژگی‌های آن‌ها با ادامه این متن همراه شوید.
سبوس چیست؟ و چه نقشی در زندگی بشر امروزی دارد؟
سبوس همان‌گونه که در بخش قبل عنوان شد یکی از محصولات جانبی غلات به شمار می‌رود که معمولاً از طریق پوست‌گیری اولیه و یا انجام عملیات کمیلی بر روی غلات به وجود می‌آید.
غلات دانه‌های گیاهی هستند که علاوه بر قوت کافی به‌عنوان منبعی از ویتامین‌ها و مواد مختلف شناخته می‌شوند که این مواد از طریق خاک و کود به این گیاهان منتقل می‌شوند و برای رشد و سلامت بدن انسان لازم و ضروری می‌باشند.
برنج، گندم و جو سه غلات مهمی هستند که تقریباً همه مردم دنیا به‌صورت منظم از آن‌ها استفاده می‌کنند. در این میان نقش جو نسبت به گذشته بسیار کمرنگ‌تر شده است ولی بااین‌حال همچنان این غلات در زمره محصولات کشاورزی مهم در سراسر دنیا شناخته می‌شود و نقش مؤثر مستقیم و غیرمستقیمی بر تأمین غذای انسان دارد.
گندم نیز به‌عنوان مهم‌ترین قوت مردم دنیا به شمار می‌رود که از آن نان که مهم‌ترین غذای انسان است تهیه می‌شود. برنج نیز پس از گندم به‌عنوان دومین قوت اصلی بسیاری از مردم دنیا به شمار می‌رود که به‌صورت مستقیم و یا در قالب محصولات تکمیلی تولید می‌شود.
به‌طورکلی از این سه غلات مهم محصولات مختلفی تولید می‌شوند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها سبوس است. سبوس به دلیل اینکه از پوست‌گیری غلات تهیه می‌شود معمولاً دارای مواد و ویتامین‌های مهمی است که ازجمله آن‌ها می‌توان به ویتامین‌های گروه ب، ویتامین ای، پانتوتنیک اسید، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، روی، مس، منگنز، سلنیوم و غیره اشاره کرد و در هر سبوس نوع ویتامین و مواد تشکیل دهنده آن متفاوت می‌باشند.
سبوس به‌عنوان یک ماده غذایی و منبعی غنی از مواد موردنیاز بدن به شمار می‌رود و ازآنجایی‌که سطح کیفی و ارزش غذایی بشر امروزی تا حدود زیادی افت کیفیت داشته‌اند، درنتیجه لازم است ویتامین‌های موردنیاز بدن از طریق مواد دیگر تأمین شوند، در غیر این صورت عارضه‌های مختلفی در بدن بروز می‌کنند. به همین دلیل ما در ادامه متن به معرفی انواع سبوس و مزایا و ویژگی آن‌ها می‌پردازیم.
سبوس گندم چیست؟
سبوس یکی از محصولات جانبی است که از دانه گندم به دست می‌آید. درگذشته که امکانات و اطلاعات دقیقی از ارزش واقعی دانه گندم وجود نداشت این محصول پس از برداشت و جداسازی از کاه، در بازه‌های زمانی موردنیاز به آسیاب برده و تبدیل به آرد می‌شد.
این موضوع باعث تولید نان‌هایی باکیفیت و ماندگاری بالا می‌شد؛ اما در عصر حال و با رشد تکنولوژی تقریباً چنین کاربردی در شهرها منسوخ شده اما در روستاها همچنان از این شیوه استفاده می‌شود. تحقیقات بر روی دانه گندم نشان داده که پوسته اولیه آن حاوی مقادیر قابل توجهی از مواد معدنی و ویتامین‌های موردنیاز بدن می‌باشد و به عبارت بهتر پوسته گندم و مغز آن اشباع از این ویتامین‌ها و مواد می‌باشند که برای رشد و سلامت بدن لازم و ضروری هستند.
از طرفی در طی همین تحقیقات مشخص شده که در پوسته گندم مقدار قابل توجهی فیتات یا همان فیتیک اسید وجود دارد. این ترکیب آلی به دلیل شکل و ویژگی‌های خود تأثیری منفی بر جذب اصولی و مناسب املاح دو ظرفیتی مثل آهن، کلسیم، روی و غیره دارد و باعث فقر آن‌ها در بدن می‌شوند. به همین دلیل در بسیاری از کشورهای دنیا قبل از آرد کردن گندم در کارخانه، آن را پوست‌گیری کرده و سبوس آن جداشده و سپس تهیه آرد انجام می‌شود.
با این تفاسیر مشخص می‌شود که آرد تولیدشده با این شیوه، از لحاظ ارزش غذایی دچار فقر است به همین دلیل در عملیات تکمیلی دیگری پس از تهیه آرد که غنی‌سازی نام دارد، آهن و سایر ویتامین‌ها و مواد از دست رفته به آن تزریق می‌شوند و درنهایت آردی که به بازار عرضه می‌شود و مردم آن و یا نان آن را تهیه می‌کنند، یک محصول فرآوری شده است؛ اما حال این سؤال پیش می‌آید که سبوس جداشده از گندم چه می‌شود؟ ما در ادامه این مقاله قصد داریم به این سؤال پاسخ دهیم اما پیش از آن به بررسی ارزش غذایی این محصول می‌پردازیم.
خواص و ویژگی و کاربردهای سبوس گندم
سبوس گندم پوسته خیلی نازکی است که طی فرآیند پوست‌گیری گندم از آن جدا می‌شود و معمولاً بسیار نازک و سبک می‌باشد و رنگ آن زرد مایل به قهوه‌ای است. درگذشته عمده استفاده سبوس گندم برای تهیه خوراک دام و طیور بود و به این ترتیب با استفاده از ارزش غذایی این محصول می‌شد پرواربندی درستی را انجام داد و در این زمینه موفق بود؛ اما امروزه علاوه بر مصرف حیوانی سبوس گندم در سبد غذایی انسان نیز جایگاه ویژه ای پیدا کرده و به همین دلیل از این محصول فرآورده‌های مختلفی تولید می‌شود.
برای مثال می‌توان علاوه بر استفاده آن در نان، از این محصول در تهیه انواع غذاها و شیرینی‌ها نیز استفاده نمود و مهم‌ترین دلیل این اقدام نیز بهره‌گیری از خواص و مواد موجود در این محصول می‌باشد. به‌طورکلی از مهم‌ترین ویتامین‌ها و املاح این محصول می‌توان به ویتامین‌های ب، ث، د، ریبوفلاوین، فولات، نیاسین، ازجمله املاح معدنی به آهن، پتاسیم، سدیم، فسفر، کلسیم، منیزیم، کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، اسیدهای چرب و غیره اشاره نمود.
این حجم از ویتامین‌ها و مواد مختلف باعث شده که در طول تاریخ و در طب سنتی علاوه بر مصرف غذایی نگاه ویژه ای به گندم و سبوس آن شود و از آن‌ها برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده شود. البته امروزه متخصصان پوست و مو نیز ضمن آشنایی با خواص این محصول از آن برای درمان عارضه‌های مختلف و همچنین تهیه انواع شامپو، صابون و داروها نیز استفاده می‌کنند. ما در ادامه این متن قصد داریم در مورد خواص و تأثیر این محصول بر روی پیشگیری، کنترل و درمان برخی از عارضه و بیماری‌ها مطالبی ارائه دهیم.
موارد استفاده و کاربرد درمانی سبوس گندم
سبوس دانه گندم محصولی است که تحقیقات بشر در طول دوران تاریخی گوناگون، پرده از خواص مختلف آن برداشته است، اما از مهم‌ترین خواص و کاربردهای پوسته گندم می‌توان به این موارد اشاره کرد:
یبوست: سبوس گندم محصولی است که نقش مؤثری بر پیشگیری، کنترل و درمان بیماری یبوست دارد. این محصول به‌عنوان یک ملین به شمار می‌رود و می‌تواند ضمن تقویت روده‌ها و دستگاه گوارش به دفع بهتر مدفوع از بدن کمک کرده و از بروز و یا تشدید یبوست جلوگیری کند. درنتیجه با استفاده از این محصول در یک دوره درمانی می‌توان به‌مرور یبوست را درمان کرد. برای مصرف این محصول نیز می‌توان روزانه ۲۰ تا ۴۵ گرم از آن برای بزرگ‌سالان و ۵ تا ۲۰ گرم برای کودکان استفاده کرد.
سندرم روده تحریک‌پذیر: یکی از بیماری‌هایی که گاهی گریبان گیر برخی افراد شده و تأثیرات نامطلوبی بر سلامت کلی بدن دارد، سندرم روده تحریک‌پذیر است. در طی این مشکل غذای دریافت شده پس از حرکت از معده، به‌صورت سریع و یا ضعیف در روده‌ها حرکت می‌کند و در پی این مشکل سندرم روده تحریک‌پذیر بروز می‌کند.
اسهال و یبوست دو عارضه‌ای هستند که بر اثر این سندروم بروز می‌کنند؛ اما برای درمان مناسب این سندروم می‌توان از سبوس گندم کمک گرفت. برای این کار کافی است روزانه ۳۰ گرم از آن را و به مدت ۱۲ هفته مصرف کرد و بی‌شک پس از این دوره درمان شاهد تأثیرات مثبت این سبوس بر سندرم روده تحریک‌پذیر خواهید بود.
کنترل فشارخون: فشارخون بالا یکی از معضلاتی است که جامعه امروزی به دلایل مختلف ازجمله تغذیه نامناسب و آلودگی‌های شهری با آن درگیر است. برای درمان این عارضه نیز می‌توان از سبوس گندم کمک گرفت. این محصول می‌تواند به کاهش فشارخون کمک کند.
نکات مهم در مورد مصرف سبوس گندم
سبوس گندم محصولی است که به دلیل خواص متعدد خود و همچنین ویتامین‌ها و مواد مؤثر مورد توجه افراد مختلف قرار می‌گیرد و از آن برای موارد درمانی و غیره استفاده می‌شود؛ اما این محصول طبیعی به مانند بسیاری از مواد دیگر دارای یک سری اثرات مثبت و همچنین یک سری اثرات منفی است.
درنتیجه لازم است برای استفاده و مصرف اصولی این محصول با یک متخصص و یا مشاوره تغذیه مشورت نمود. در حالت کلی محصولی مثل سبوس گندم برای کودکان بی خطر است اما در مواردی ممکن است باعث ایجاد نفخ و همچنین گاز معده شود. به همین دلیل توصیه می‌شود در از استفاده این محصول برای کودکان اعتدال را رعایت نمود.
خانم‌های باردار و شیرده نیز در مورد مصرف این محصول محدودیتی ندارد و می‌توانند آن را در صورت نیاز مصرف کنند؛ اما کسانی که بیماری‌های خاص دارند و یا داروهای خاصی را مصرف می‌کنند، بهتر است برای مصرف این محصول با پزشک خود مشورت نمایند.
به‌طورکلی سبوس گندم به دلیل داشتن فیبر بالا، می‌تواند جذب غذا را کاهش داده و بر تأثیرگذاری برخی داروها تأثیرات منفی داشته باشد. درنتیجه افرادی که داروهای خاص دارند، مثل بیماران قلبی باید بین زمان مصرف سبوس برنج و داروی خود چند ساعت فاصله رعایت کنند و یا با پزشک معالج خود مشورت نمایند.
سبوس جو چیست؟
سبوس جو نیز همانند سبوس گندم محصولی است که از پوست‌گیری دانه جو به دست می‌آید. جو نیز یکی از غلات مهم به شمار می‌رود که در طول دوران تاریخی مختلف به‌عنوان قوت اصلی بسیاری از مردم دنیا به شمار می رفته و در کنار آن برای موارد حیوانی نیز کاربرد داشته که این مورد نیز به‌صورت غیرمستقیم بر تأمین غذای انسان تأثیر داشته است.
برای مثال در قرون‌وسطی اروپایی‌ها این محصول را کشت می کردند و به‌عنوان قوت اصلی مورداستفاده قرار می دادند. در تبت نیز از گذشته‌های دور از این محصول غذایی استفاده می‌شده و در حال حاضر نیز جو یکی از قوت‌های اصلی مردم این کشور به شمار می‌رود؛ اما در ایران از هزاران سال قبل کشت جو رواج داشته و در طول تاریخ از آن استفاده‌های انسانی و حیوانی متعددی شده است.
در حال حاضر نیز جو در مناطق مختلف ایران کشت می‌شود و دارای کاربردهای انسانی و دامی است. همچنین به دلیل خواص فوق‌العاده جو، از آن محصولات رژیمی مختلفی تولید می‌شود و یکی از محصولات جانبی دانه جو، سبوس است.
سبوس جو، همانند سبوس گندم تولید می‌شود و می‌توان در بازار آن را تهیه کرد. این محصول دارای خواص درمانی مختلفی است که در قسمت‌های بعدی متن به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌شود.
سبوس جو دوسر چیست؟
سبوس جو دوسر نیز یکی از محصولاتی است که برای موارد کاربرد دارد و از جو دوسر تهیه می‌شود. جو دوسر محصولی از خانواده گندمیان و زیر مجموعه جو می‌باشد. جو دوسر از دانه‌های جو دوسری که به باروری کافی رسیده‌اند، تولید می‌شود. این محصول برخلاف جو معمولی بیشتر کاربرد انسانی دارد و برای تهیه انواع خوراکی‌های مختلف از آن استفاده می‌شود و همچنین محصولات جانبی مختلفی از آن تولید می‌شود که یکی از آن‌ها سبوس جو دوسر است.
این نوع جو ارزش غذایی بسیار بالایی دارد و به همین دلیل می‌توان از آن برای انواع درمان‌های سنتی استفاده کرد. البته سبوس این محصول نیز دارای ارزش قابل توجهی است که همانند سبوس جو معمولی مفید می‌باشد و می‌توان برای درمان‌های مختلف از آن استفاده نمود. ما در ادامه متن در مورد خواص و کاربردهای سبوس‌های جو و همچنین جو دو سر مطالبی ارائه می دهیم.
خواص و کاربردی‌های سبوس جو و جو دوسر برای سلامتی
سبوس جو یکی از کامل‌ترین محصولاتی می‌باشد که دارای خواص و ویتامین‌های متعددی می‌باشد و تقریباً خواص سبوس‌های جو معمولی با جو دوسر به هم شبیه هستند. به همین دلیل برای درمان برخی از بیماری‌ها و عارضه‌ها مناسب است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
کمک به درمان کلسترول خون: کلسترول بالا زمانی بروز می‌کند که میزان چربی موجود در خون از حد معمول و نرمال بالا برد. این مشکل در صورت تداوم می‌تواند باعث گرفتگی رگ‌های خونی شده و بیماری‌های قلبی را در پی داشته باشد. برای درمان کلسترول روش‌های مختلفی وجود دارد که یکی از آن‌ها مصرف سبوس جو است. برای این درمان می‌توان سه قاشق غذاخوری سبوس جو دوسر و یا معمولی را در یک لیوان آب ریخته و قبل هر وعده غذایی میل نمایید.
پیشگیری از سرطان کولون: سرطان کولون یکی از بیماری‌های شایع قرن حاضر به شمار می‌رود و برای درمان آن روش‌های سختی وجود دارد که گاها در برخی موارد این درمان‌ها با شکست مواجه می‌شوند؛ اما برای پیشگیری از این بیماری و کنترل آن در مراحل اولیه راه‌های مختلفی وجود دارد که یکی از ساده‌ترین آن‌ها مصرف سبوس جو یا جو دو سر است. تحقیقات نشان داده که این سبوس‌ها به دلیل داشتن فیبر نقش مؤثری در جلوگیری و کنترل این بیماری دارند. در واقع فیبرهای این محصولات زمانی که پر از آب می‌شوند لایه محافظی بین مواد غذایی و دیواره کولون تشکیل می‌دهند که این کار باعث جلوگیری از بروز و همچنین کنترل سرطان کولون می‌شود.
جلوگیری از دیابت: جو و محصولات جانبی آن ازجمله سبوس نقش مؤثری در کاهش قند خون دارند و درنتیجه می‌توان از این محصول برای جلوگیری و کنترل دیابت استفاده کرد.
موارد منع مصرف انواع سبوس جو
سبوس جو محصولی است که دارای خواص درمانی مختلفی بوده و این موضوع از لحاظ مختلف مورد تائید علم نوین قرار گرفته است؛ اما بااین‌حال برای مصرف آن در برخی موارد محدودیت‌هایی وجود دارد که برخی از افراد باید آن‌ها را رعایت کنند.
برای مثال کسانی که نسبت به مصرف غلات آلرژی دارند، باید در مصرف انواع سبوس جو نیز احتیاط کنند و در غیر این صورت دچار عارضه‌های مختلفی مثل نفخ، جوش‌های پوستی و در موارد حاد مشکلات جدی می‌شوند. همچنین مصرف این محصول به همراه داروهای مهارکننده مونوآمین اکسید می‌تواند باعث تشدید اثرات آن‌ها شود.
سبوس جو با اینکه برای یبوست و سرطان کولون محصول مناسبی می‌باشد اما برای کسانی که دارای مشکل انسداد روده ای هستند توصیه نمی‌شود و این افراد برای مصرف این محصولات باید با پزشک معالج خود مشورت نمایند. همچنین خانم‌های باردار و کودکان نیز برای مصرف سبوس‌های جو محدودیتی ندارند و با رعایت اعتدال می‌توانند آن‌ها را مصرف نمایند.
سبوس برنج چیست؟
سبوس یکی از محصولات تکمیلی است که از غلات مختلف و مهم تهیه می‌شود و یکی از این غلات مهم برنج است. امروزه برنج غذای اصلی بیش از هفتاد درصد مردم دنیا را تشکیل می دهد و بعد از گندم به‌عنوان قوت اصلی مردم دنیا شناخته می‌شود.
در ایران نیز از قرن‌ها قبل کشت برنج انجام می‌شده و در نقاطی از کشور مثل خطه شمالی به‌عنوان قوت اصلی مردم شناخته می‌شود اما در حالت کلی برنج در ایران پس از گندم به‌عنوان دومین قوت مردم ایران شناخته می‌شود. خوشبختانه ایران یکی از موفق‌ترین و باسابقه‌ترین کشورهای دنیا در زمینه تولید برنج می‌باشد و انواع رقم‌های بومی برنج در ایران تولید می‌شوند. این مسائل در کنار هم باعث شده‌اند که کشاورزان ایرانی با انواع روش‌های کشت و فرآوری برنج آشنا باشند و محصولات جانبی مختلفی از آن تهیه کنند که یکی از آن‌ها سبوس برنج است.
سبوس برنج محصولی است که در حین عملیات تکمیلی برنج به دست می‌آید. برنج یکی از غلات کامل است که دارای مواد و ویتامین‌های مختلفی می‌باشد و اکثر این مواد در پوسته برنج قرار دارند.
متأسفانه به دلیل اجرای عملیات تکمیلی و تهیه برنج سفید، لازم است پوسته‌های برنج گرفته شوند که این موضوع باعث از دست میزان قابل توجهی از ویتامین‌ها و مواد موجود در برنج می‌شود.
البته این کار به معنای نابودی ویتامین‌های برنج نیست و پوستهای که از عملیات تکمیلی برنج گرفته می‌شود به‌عنوان سبوس قابلیت مصرف دارد؛ و می‌توان آن را به شکل‌های مختلف مورداستفاده قرار داد. ما در ادامه متن در مورد روش‌های مصرف سبوس برنج مطالبی ارائه می دهیم.
بررسی ویتامین‌ها و مواد مفید سبوس برنج
سبوس برنج یکی از سبوس‌های کاملی است که به دلیل ارزش غذایی در موارد مختلف درمانی و تغذیه ای از آن استفاده می‌شود. این محصول به‌عنوان منبع کاملی از ویتامین‌های مختلف به شمار می‌رود که ازجمله آن‌ها می‌توان به ویتامین‌های گروه ب اشاره کرد. ویتامین‌های ب ۱، ب ۲، ب ۳، ب ۴، ب ۵، ب ۶، ب ۹ و ب ۱۲ به‌صورت قابل توجهی در این محصول وجود دارند.
همچنین ویتامین‌های E و K نیز به مقدار قابل توجهی در این محصول وجود دارند. سبوس برنج از لحاظ مواد معدنی نیز منبع خوبی به شمار می‌رود به همین مواد معدنی مختلفی مثل آهن، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، فسفر، سدیم، روی، منگنز و سلنیوم در آن وجود دارد. علاوه بر این مواد دیگری در سبوس برنج وجود دارند که ازجمله آن‌ها می‌توان به فیبر، قند، پروتئین‌ها، چربی‌های مفید و همچنین کربوهیدرات‌ها اشاره کرد.
به‌طورکلی در ۱۰۰ گرم از این محصول حدود ۳۱۶ کیلوکالری انرژی وجود دارد و با این میزان مشخص می‌شود که سبوس برنج به‌عنوان یک محصول کامل شناخته می‌شود.
روش‌های مصرف سبوس برنج
سبوس برنج یکی از محصولاتی است که به دلیل خواص متعدد آن می‌تواند به‌صورت های مختلف مورداستفاده قرار گیرد. در حالت کلی برای بهره‌گیری از خواص سبوس برنج روش‌های مختلفی وجود دارد. یکی از روش‌های مصرف این محصول به همراه آب جوش است.
در این حالت می‌توان چند قاشق از این محصول را در یک لیوان آب داغ ریخته و در طول وعده غذایی میل کرد. البته برای بهره‌گیری از خواص این محصول می‌توان آن را به همراه شیر و در صورت علاقه با مخلوط کردن موادی دیگر مصرف عسل تهیه کرد. یکی دیگر از روش‌های مصرف سبوس برنج تهیه دم کرده است.
برای این کار نیز می‌توان یک قاشق غذاخوری از این محصول را در یک و نیم لیوان آب دم کرد و سپس آن را از صافی عبور داد و پس از چند دقیقه صبر کردن دوباره آن را صاف کرد و روزانه تا حداکثر دو بار آن را استفاده کرد. این دم کرده همچنین قابلیت نگهداری در یخچال دارد و تا دو روز می‌توان آن را در این محیط نگهداری کرد.
البته سبوس برنج را می‌توان در غذاهای مختلف ریخت و از این طریق از خواص آن بهره برد. درنهایت یکی از راه‌های دیگر بهره بردن از این سبوس، استعمال آن بر روی پوست و مو است. امروزه برای مواد مختلف از سبوس برنج، ماسک و یا شامپوهای گیاهی تهیه می‌شود.
تأثیرات سبوس برنج برای درمان بیماری‌های مختلف
سبوس برنج محصولی است که از آن می‌توان برای کنترل و درمان بیماری‌های مختلف استفاده کرد. ازجمله این بیماری‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
کاهش وزن: یکی از کاربرد گسترده سبوس برنج برای مبارزه با چاقی و کاهش وزن می‌باشد. در واقع این محصول به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌ها متابولیسم لیپیدها را افزایش داده و به لاغری و کاهش وزن افراد کمک می‌کند. همچنین فیبر موجود در این محصول سرعت حرکت مواد در روده‌ها را افزایش داده و به دفع چربی‌ها در بدن کمک می‌کند.
کنترل و درمان دیابت: سبوس برنج محصولی است که از آن برای درمان و کنترل دیابت نیز استفاده می‌شود. این محصول به‌عنوان منبع طبیعی از فیتوسترول شناخته می‌شود. این ماده باعث کاهش قند خون می‌شود. همچنین فیبر موجود در آن باعث کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ می‌شود.
پیشگیری از پوکی استخوان در یائسگی: پوکی استخوان یکی از مشکلاتی است که خانم‌های زیادی در یائسگی آن را تجربه می‌کنند. برای پیشگیری از این مشکل مصرف سبوس برنج در میان‌سالی و جوانی می‌تواند تأثیرات بسیار بالایی داشته باشد. دلیل اصلی این موضوع نیز وجود موادی مثل کلسیم، منگنز و فسفر است که سبب تقویت استخوان‌ها می‌شوند.
تنظیم فشارخون: فیبر و پتاسیم موجود در سبوس برنج تأثیر خوبی بر رسوب کلسیم در عروق خونی دارند و از بروز بیماری فشارخون بالا جلوگیری می‌کنند.
درمان فقر آهن: فقر آهن یا کم خونی یکی از مشکلاتی است که افراد در سنین مختلف می‌توانند با آن مواجه شوند. برای درمان این مشکل راه‌های مختلفی وجود دارند که یکی از بهترین آن‌ها مصرف سبوس برنج است. این محصول به دلیل داشتن ویتامین‌های گروه ب و همچنین آهن موجود در آن می‌تواند کم خونی را درمان کند.
برخی دیگر از مزایای مصرف سبوس برنج
تقویت حافظه: انسان در تمامی سال‌های زندگی خود به یک حافظه قوی نیاز دارد و برای اینکه بتواند در سالمندی نیز آن را حفظ کند بایستی در طول عمر خود مواد معدنی و ویتامین‌های لازم به بدن تزریق شوند. یکی از محصولاتی که به کمک آن می‌توان حافظه قوی داشت، سبوس برنج است. ویتامین‌های گروه ب نظیر B6 و B5 و همچنین موادی مثل منگنز باعث تقویت سلول‌های مغزی می‌شوند و این موضوع در سالمندی می‌تواند باعث جلوگیری از آلزایمر و همچنین زوال عقل شود.
پیشگیری از سرطان معده: سرطان معده یکی از مشکلاتی است که معمولاً به دلیل تغذیه نادرست و یا فقر برخی از مواد در بدن بروز می‌کند. درنتیجه می‌توان با بهره‌گیری از غلات کامل مثل سبوس برنج از این مشکل جلوگیری کرد.
چاقی صورت: چاقی صورت و داشتن زیبایی در آن یکی از مواردی است که خانم‌ها به آن بسیار اهمیت می‌دهند و معمولاً با روش‌های غیر طبیعی سعی دارند آن را انجام دهند. این در حالی است که با مصرف مرتب و برنامه‌ریزی‌شده سبوس برنج می‌توان صورت چاق و زیباتری داشت.
عضله سازی در ورزشکاران: یکی از فواید مهم سبوس برنج برای افرادی است که فعالیت‌های ورزشی دارند. این محصول به دلیل داشتن فیبر، آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین E، ویتامین‌های B، اسیدهای چرب ضروری، پروتئین، نشاسته و مواد معدنی دیگر، ضمن بالا بردن توان بدن، باعث کمک به رشد و درنتیجه ساخت عضله در بدن این افراد می‌شود.
درمان کبد چرب: کبد یکی از اعضای بدن است که نقش مؤثری در سوخت و ساز چربی‌ها در بدن دارد و به همین دلیل در صورت افزایش وزن بدن، چربی اشباع شده در آن رخ می دهد که این مورد با نام کبد چرب شناخته می‌شود. به همین دلیل کسانی که دارای کبد چرب هستند می‌توانند با مصرف سبوس برنج این معضل را درمان کنند.
تأثیرات سبوس برنج بر روی پوست و مو
سبوس برنج محصولی است که دارای تأثیرات خوب و قابل توجهی بر روی پوست و مو می‌باشد و به همین دلیل برای معضلات مختلف از آن استفاده می‌شود که ازجمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
از بین بردن جوش صورت: برای این کار می‌توان یک قاشق غذاخوری سبوس برنج را با دو قاشق غذاخوری ماست تازه مخلوط کرد و ۵ دقیقه به آن استراحت داد. سپس آن را بر روی صورت گذاشته و ۱۵ دقیقه صبر کرد و درنهایت صورت خود را با آب ولرم شستشو داد. با تکرار این کار در چند مرتبه، می‌توان جوش‌های صورت را به‌صورت اصولی رفع نمود.
مرطوب و روشن کردن پوست: سبوس برنج به‌عنوان منبع خوبی از آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین E به شمار می‌رود و به همین دلیل کسانی که دارای پوستهای خشک هستند می‌توانند از خواص این محصول استفاده کنند. برای این کار می‌توان دو قاشق غذاخوری را در یک استکان آب ولرم حل کرد و با پد بر روی صورت گذاشت درنهایت پس از ۱۵ الی ۲۰ دقیقه با آب ولرم شستشو داد.
درمان موخوره: سبوس برنج حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین E و B12 است و به همین دلیل ضمن کمک به آب‌رسانی مو باعث درمان موخوره می‌شود. برای این کار می‌توان ضمن استفاده از روغن مو، از آن ماسک نیز تهیه کرد.
جلوگیری از ریزش و سفیدی مو: ویتامین B5 موجود در سبوس برنج نقش مؤثری و خوبی در تقویت پیاز مو دارد و به همین دلیل کسانی که از ریزش و سفیدی مو رنج می برند می‌توانند از خواص این محصول استفاده کنند. برای این کار می‌توان ۲ قاشق غذاخوری سبوس برنج را در آب جوش ریخته و پس از ته‌نشین شدن، آن را به مو و سر مالید و بعد از کمی استراحت داد شستشو داد.
موارد منع مصرف سبوس برنج
سبوس برنج یک ماده غذایی کامل است و به همین دلیل مواد مغذی و ویتامین‌های مختلف نیز در آن وجود دارند. البته این محصول به مانند هر ماده دیگری برای برخی از افراد دارای منع مصرف است و آن‌ها بایستی این محصول را با احتیاط و یا با نظر پزشک معالج استفاده کنند.
برای مثال مصرف بیش از حد آن باعث ایجاد نفخ می‌شود و درنتیجه کسانی که دارای مشکلات گوارشی هستند باید این محصول را با احتیاط مصرف نمایند. همچنین کسانی که دارای چسبندگی و یا زخم روده هستند باید در مصرف این ماده اعتدال را به خرج داده و از مصرف زیاد آن خودداری کنند.
این محصول به دلیل فیبر بالای خود می‌تواند در تأثیرگذاری برخی از داروها تأثیرات منفی داشته باشد. به همین دلیل باید بین زمان مصرف آن و زمان مصرف دارو چند ساعت فاصله وجود داشته باشد تا این محصول و یا داروی استفاده شده تأثیرگذاری بهتری داشته باشد.
درنهایت ازآنجایی‌که این محصول برای درمان‌های پوستی نیز استفاده می‌شود، کسانی که نسبت به این محصول حساسیت دارند بایستی از مصرف آن خودداری کنند زیرا گاهی استفاده از آن برای مشکلات پوستی می‌تواند باعث ایجاد اگزما و یا و خارش‌های پوستی شود.
در حالت کلی کسانی که دارای بیماری‌های زمینه ای هستند و دارو مصرف می‌کنند و یا نسبت به این محصول آلرژی دارند، حتماً بایستی برای مصرف آن با پزشک معالج خود مشورت نمایند تا بتوانند این محصول را به‌صورت درست مصرف نمایند.
سبوس فرآوری شده چیست؟
سبوس غلات مختلف محصولاتی هستند که می‌توان آن‌ها را در بازار فروش و به شکل‌های مختلفی تهیه کرد. در حالت کلی سبوس غلات مختلف به دو صورت فرآوری و فرآوری نشده در بازار وجود دارد.
سبوس فرآوری نشده همان سبوسی است که به‌صورت خام از گندم، برنج و یا جو جدا می‌شود. همان‌گونه که در بخش معرفی سبوس گندم عنوان شد این سبوس به دلیل داشتن فیتیک اسید تأثیر منفی بر جذب برخی مواد در بدن دارد که ازجمله آن‌ها می‌توان به آهن، کلسیم و غیره اشاره نمود.
به همین دلیل مصرف این سبوس می‌تواند در طولانی مدت مشکلاتی مثل پوکی استخوان و یا کم خونی را در افراد به همراه داشته باشد. درنتیجه متخصصان تغذیه و سازمان‌های مرتبط با تغذیه مصرف این نوع سبوس را ممنوع کرده‌اند و افراد برای حفظ سلامتی خود مجاز به استفاده از آن‌ها نیستند؛ اما سبوسی که در بازار وجود دارد و افراد آن را تهیه و به شکل‌های مختلف مورداستفاده قرار می‌دهند سبوسی پایدار و با ماندگاری بالا است و به همین دلیل به آن سبوس فرآوری شده می گویند.
این نوع سبوس برای مدت‌های کوتاه تحت فشار قرار می‌گیرد و این موضوع باعث از دست رفتن اسید فیتیک های اضافی آن شده و این محصول با حفظ دیگر ارزش‌های غذایی خود قابلیت استفاده پیدا می‌کند. همچنین سبوس غلات مختلف موادی هستند که به دلیل ساختار و مواد معدنی فراوان در معرض آلودگی شدید میکروب‌ها قرار دارند و اگر به‌صورت بهداشتی نگهداری نشوند به راحتی آلوده می شوند و درنتیجه صورت آلوده شده می‌توانند میکروب‌های زیادی را پس از مصرف به بدن منتقل داده و باعث بیماری‌های مختلفی شوند. به همین دلیل سبوس فرآوری شده در حین تولید تمامی آلودگی‌های آن کنترل شده و موارد مضر انسانی آن حذف می‌شوند.
راهنمای تهیه سبوس فرآوری شده
سبوس فرآوری شده نیز به مانند هر محصول دیگری یک تاریخ تولید و یک تاریخ انقضاء دارد و اگر از تاریخ انقضاء این محصول بگذرد علائمی مثل بوی کهنگی، تغییر طعم گاها به سمت تلخی و همچنین پس دادن روغن از آن نمایان می‌شود. با همین دلیل اگر با چنین محصولی روبه رو شدید حتماً از خرید آن خودداری کنید زیرا سبوس باکیفیت محصولی است که موارد ذکر شده به هیچ وجه در آن وجود ندارند. همچنین گاها سبوس‌های فرآوری شده به دو صورت فله و بسته بندی به بازار عرضه می‌شوند.
ازآنجایی‌که سبوس به دلیل شکل ظاهری خود بسیار تأثیرپذیر از آلودگی‌های محیطی است، درنتیجه نوع فله آن به راحتی می‌تواند آلوده شود و باعث جذب میکروب‌ها و انتقال بیماری‌های مختلف به بدن شود. با این تفاسیر مشخص می‌شود که سبوس فله ای محصول مناسبی نیست و باید برای خرید این محصول نوع بسته بندی آن را تهیه کرد. برای تهیه سبوس فرآوری شده بسته بندی نیز لازم است برندهای مطمئن خریداری شوند.
در واقع تنها بسته بندی سبوس کافی نیست و باید نوع بسته بندی آن کیفیت بهداشتی را داشته باشد و زیر نظر سازمان مرتبط با غذا و بهداشت تهیه شده باشند. در حوزه تولید انواع سبوس برندهای مختلفی وجود دارند که می‌توان با شناخت بازار آن‌ها را تهیه نمود.
برای مثال جهت خرید سبوس برنج برند گیلان کشت یک برند معتبر است که زیر نظر نهادهای بازرسی و بهداشتی فعالیت دارد و معمولاً سبوس برنج‌های باکیفیت ایرانی را ارائه می دهد. گاهی در بازار ایران می‌توان برندهای خارجی را در این حوزه نیز مشاهده کرد که استفاده از این محصولات به دلیل عدم اطمینان از کیفیت بهداشتی و کیفی توصیه نمی‌شود و درنتیجه سلامت آن‌ها مورد شک و تردید است.
نتیجه‌گیری در مورد انواع سبوس
سبوس‌ها محصولاتی هستند که از هزاران سال قبل در سبد غذایی انسان وجود داشته‌اند و امروزه نیز همچنان از آن‌ها استفاده می شود و محققان نیز دریافته‌اند که این محصولات سرشار از خواص مختلف می باشند. در حالت کلی توصیه بر این است که افراد در سنین مختلف استفاده از سبوس‌های غلات کامل را در سبد غذایی خود لحاظ کرده و به صورت منظم از آن‌ها استفاده کنند.
این مورد و اقدام مؤثر می تواند به جذب ویتامین‌های مورد نیاز بدن کمک کنند. سبوس برنج، گندم و جو سه محصولی هستند که خوشبختانه در ایران تولید می شوند و برندهای مختلف آن‌ها را فرآوری کرده و در اختیار مردم قرار دهند. در نتیجه توصیه می شود افراد برای تهیه انواع سبوس محصولات بسته بندی شده و برند را انتخاب کنند تا بتوانند ضمن بهره بردن از خواص آن‌ها، بدنی سالم تر داشته باشند.