چرم به طور اساسی از پوست حیوانات تولید می شود و پس از گذراندن مراحل ای بهبود و زیباسازی می شود.
چرم را از پوست حیواناتی مانند گاو، گوسفند، بز، اسب، خوک و انواع حیوانات دیگر به دست می آورند در صنعت امروزی چرم پوست گوساله، بز و گوسفند بیشترین استفاده را دارند.
نحوه ی تولید چرم
از ترکیب پوست جانوران با موادی مختلف مانند زاج سفید، پوست درخت صنوبر، کاج، بلوط، فندق، کائوچو، سماق و مواد شیمیایی دیگر جنس انعطاف پذیری تولید می شود که نام آن چرم می باشد.
آشنایی با انواع چرم
در صنعت چرم سازی چرم به سه نوع چرم سبک، چرم نیمه سبک و چرم سنگین تقسیم می‌شود.
چرم سبک:
چرم سبک محصولی است که از پوست حیواناتی مانند گوسفند، بره، بز غاله و بز به دست می آید این چرم نسبت به انواع دیگر چرم ها ضخامت کمتری دارد و بسیار ظریف و نازک است و به همین دلیل به آن چرم سبک می گویند راحتی و سبکی ذاتی این چرم آن را برای استفاده در کلاه و لباس ها بسیار مناسب کرده است همچنین نگهداری و مراقبت از این نوع چرم بسیار ضروری است.
از چرم سبک در ساخت محصولاتی مانند لبـاس چرم، کاپشن چرم و دستکش چرم استفاده شده و از نوع کیفیت پایینتر آن به عنوان آستری کفش و لباس استفاده می‌شود.
چرم نیمه سنگین :
این چرم از پوست حیواناتی مانند کروکودیل و شترمرغ به دست می‌آید یکی از بهترین چرم های بازار محسوب می شود و نسبت به بقیه چرم ها قیمت بالاتری دارد کمیاب بودن، کیفیت و قیمت بالای این چرم نیمه سنگین باعث شده تا این نوع چرم در ساخت کلاه های لوکس و بیشتر در ساخت محصولاتی که جنبه تزیینی دارند و یا لوکس محسوب می شوند مورد استفاده قرار بگیرد.
چرم سنگین :
به چرمی گفته می شود که از پوست حیواناتی مانند گاو، گاومیش، گوساله و شتر و … به دست می آید. چرم سنگین بهترین نوع چرم جهت استفاده های معمول است و دارای بیشترین مقاومت و زیباترین رخ در میان چرم های دیگر است. این نوع چرم به علت استحکام و مقاومت بالا به مصرف در زیره و رویه کفش، ساخت کیف های دستی و جیبی مرغوب و یا تسمه های ماشین آلات صنعتی و … می رسد.
این چرم در طول زمان ظاهر زیباتری می گیرد و استایل جذابی را برای شما به ارمغان می آورد.
چرم سنگین دارای مقاومت بیشتری است
چرم مصنوعی :
به دلیل قیمت بالای چرم طبیعی چرم مصنوعی یکی از انتخاب های رایج برای تولید محصولات چرمی می باشد چرم مصنوعی نسبت به چرم طبیعی کیفیت بالایی ندارد اما ظاهر مناسب و قیمت پایین آن سبب شده تا طرفداران بسیاری پیدا کند
چرم مصنوعی را از گیاهان می سازند نام دیگر این چرم، چرم گیاهی و چرم وگان می باشد کاربرد فراوانی در تولید روکش صندلی، پالتو، کیف، کفش و دیگر محصولات چرمی کاربرد فراوانی دارد
علاوه بر دسته بندی کلی بالا، چرم طبیعی را بر اساس نوع دباغی هم می توان به دسته های زیر تقسیم کرد :
چرم گیاهی :
در دباغی این نوع چرم تا حد امکان از مواد و رنگ های شیمیایی استفاده نمی شود و به جای آن از رنگ های گیاهی و مواد و روغن های حیوانی استفاده می شود. این نوع چرم به علت اینکه دارای بیشترین سازگاری با محیط زیست بوده و در اثر تماس با پوست انسان عوارضی ایجاد نمی کند از بهترین انواع دباغی چرم به شمار می رود.
چرم جوشانده :
چرم جوشانده نمونه ای است از چرمی که با قرار گرفتن در آب داغ، شناور شده و سفت می‌شود. این اتفاق در موم جوشانده و مواد شبیه هم رخ می‌دهد. در تاریخ گه گاه پس از عمل سفت کردنش، از آن در زره ها و همچنین در اتصال کتاب ها هم استفاده می‌شده است.
این نوع چرم، تنها نوع چرم است که در حکاکی و قالب گیری چرم می تواند مناسب باشد. چرم مراکشی در قدیم از چرم مراکشی برای صحافی کتاب استفاده می شد. این نوع چرم با محکم ترین انواع چرم ها برابری می‌کند. در عین حال، بسیار نرم و قابل انعطاف است.
اشبالت :
اشبالت که از لایه لایه کردن چرم های ضخیم بدست می آید دارای سطحی پرزدار می باشد. رنگ اشبالت می بایست یکدست و به اصطلاح مغز رنگ باشد (یعنی تمام سطح و عمق آن رنگ شده باشد).
چون اشبالت پس از برش، سطح آن سمباده می خورد لذا می بایست حتماً یکدست و صاف سمباده شده باشد. برخی از اشبالت ها دارای مغز سبک (پوک) می باشند که از نظر استقامت (استواری) بسیار ضعیف هستند.
اشبالت به علت پرزدار بودن زود خاک می گیرد. از اشبالت بیشتر جهت تهیه کیف و کفش استفاده می شود.
چرم جیر :
از پوست بز و گوساله تهیه می شود که طی فرایند خاصی و بوسیله وسایل خاصی ظاهر آن را پرداخت می کنند و سطح گوشتی را به صورت مخملی در می آورند. این نوع چرم بیشتر به عنوان آستر در داخل دیگر محصولات استفاده می شود.
تفاوت ظاهری چرم جیر با چرم اشبالت در پرزدار بودن لایه داخلی آن، رخ دار بودنش و لطافت بالای آن است.
چرم نوبوک :
چرمی است که مانند جیر و اشبالت دارای رخ مخملی است اما این نوع چرم با ظرافت بسیار پرداخت شده و دارای سطحی لطیف است.
چرم ورنی :
چرمی است که از پوست گوساله تهیه می شود و رویه آن با لاک خاصی لعاب و پوشش داده می شود تا ظاهری براق پیدا کند. از این چرم در تهیه کیف و کفش استفاده می شود.
چرم از پوست مار و مارمولک :
این نوع پوست، بسیار نازک و در عین حال محکم است. زمانی که پوست پیرایی می شود، ترک نمی خورد و آبرفتگی و کشیدگی پیدا نمی کند و دوام و استحکام زیادی دارد. پوست مارمولک ها، گرانتر از پوست مارها است. از یک مارمولک می توان حدود ۳۰ سانتیمتر مربع پوست بدست آورد.
چرم چاپی :
چرم چاپی چرمی که پس از مرحله فینیشینگ (اتمام مراحل دباغی) با عبور دادن آن زیر غلطک های خاصی که دارای نقوش (برجستگی و فرو رفتگی) مختلف می باشد بر روی سطح آن ایجاد طرح می کنند.
طرح هایی که معمولاً بر روی سطح این چرم ها ایجاد می شوند عبارتند از شرانگ، فلوتر، بوفالو، فلاور، لیزارت، ماری، کرگدنی، پیتون و…
البته برخی مواقع چاپ اینگونه نقوش بر روی چرم ورنی نیز صورت می گیرد که به آنها چرم ورنی چاپ دار می گویند.
چرم دانه دار کامل :
از لایه خارجی پوست استفاده می شود ولی پردازش نمی گردد ، نشانه های طبیعی در این چرم مشهود است، محکم ترین و بادوام ترین نوع چرم هستند.
چرم هورس :
از انواع چرم طبیعی بزی، گاوی و شتری می توان هورس تولید نمود. چرم بزی هورس یکی از انواع محبوب بوده که به خاطر نوع فینیش اش برخوردار از رخی بسیار زیبا و جذاب می باشد.
پوست پرندگان :
پوست پرندگانی که برای استفاده از پر و بالشان پرورش می یابند، تنها در صورتی به چرم تبدیل می شوند که پرنده ، مرده یا کشته شود.
چرم مراکشی :
این نوع چرم با محکم ترین انواع چرم ها برابری می کند. در عین حال، بسیار نرم و قابل انعطاف است. در زمانهای گذشته چرم مراکشی را با دوختن پوست ها، دباغی می کردند در آن روش، پوست را به شکل مشک یا کشکول در می آورند. سیس آن را با مقداری سماق پر می کردند و در ظرف های پرشده از همان محلول شناور می ساختند.
سپس بوسیله تیغه های چوبی در حال چرخیدن، به روی پوست ضربه هایی وارد می شد و به ساخت چرم کمک می کرد.از این نوع چرم بیشتر برای صحافی کتاب ها استفاده می شد. امروزه این چرم ها برای تهیه کالاهای چرمی ظریف مانند کیف های زنانه، کیف های دستی و جیبی مردانه استفاده می شود.
چرم روسی :
از چرم روسی برای ساخت چمدان استفاده می شود. همانطور که از نام این نوع چرم بر می آید، نخستین بار در روسیه تهیه شده است. عمل پوست پیرایی با استفاده از پوست درخت های بید و غان انجام می‌شد. این نوع چرم با بوی خوشایندی که داشت، شناخته می شد که به بوی خوش روغن درخت غان مربوط است.
چرم اسپانیایی :
چرم اسپانیایی این نوع چرم، در واقع نوعی چرم مراکشی است. امروزه این نوع چرم ها را از پوست اسب با کیفیت مرغوب به روش پوست پیرایی گیاهی تولید می کنند. این نوع چرم ها را از روی داخلی پرداخت می کنند. چرم تولید شده بسیار محکم و همچنین ضد آب است. از این چرم طبیعی، در ساخت کفش های مردانه مرغوب استفاده می شود.
درجه بندی انواع چرم
چرم درجه ۱: چرمی است که: دارای ظاهری کاملاً سالم باشد.
هیچ گونه اثر بریدگی یا بیماری در سطح آن دیده نشود.
در سطح خارجی چرم بقایای جراحت، مرض یا علامت گندیدگی و فساد نباشد.
پشت چرم (نطع چرم) لش دار باشد (یعنی دارای ضخامت کافی باشد).
در صورت داشتن ضایعات، باید محدود به ۱ تا ۲ مورد باشد و فاصله این ضایعات تا لبه چرم بیشتر از ۳ سانتیمتر نباشد. در نهایت فرم اصلی خود را کاملاً حفظ کرده باشد.
چرم درجه ۲: چرمی است که آثار بریدگی، عیوب و ضایعات آن کمتر از یک پنجم کل چرم باشد.
ضایعات متراکم بوده و فاصله این ضایعات از لبه چرم بیشتر از ۳ سانتیمتر نباشد. ضایعات در امتداد ستون فقرات یعنی در وسط چرم نباشد.
چرم درجه ۳: چرمی است که آثار بریدگی، عیوب و ضایعات آن بیشتر از یک پنجم کل چرم نباشد. ضایعات در روی چرم پراکنده نباشند.
در روی سطح چرم یک یا دو نقطه فساد، بقایای زخم و جراحت دیده شود.
چرم درجه ۴: چرمی است که چنانچه ضایعات چرم درجه سه (بریدگی و جراحات) در امتداد ستون فقرات (یعنی در وسط چرم) باشد این چرم، چرم درجه ۴ نامیده می شود.